Jakość środowiska wewnętrznego i wentylacja

Dlaczego to jest ważne

Badanie przeprowadzone przez Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego PLGBC wykazało, że według ankietowanych jakość powietrza jest jednym z kluczowych czynników wpływających na ogólną ocenę warunków panujących w biurze. Najnowsze badania potwierdzają, że nawet nieodczuwalne zmiany jakości powietrza znajdują odzwierciedlenie w produktywności pracowników. Zwiększenie stężenia pyłów zawieszonych PM10 w powietrzu zewnętrznym już o tak niewiele, jak 12 mikrogramów na metr sześcienny, przekłada się na 10-procentowy spadek efektywności pracowników umysłowych przebywających w biurach[1].

 Stężenia zanieczyszczeń oraz czas ekspozycji determinują skalę negatywnych dla ludzkiego zdrowia konsekwencji. Wśród najistotniejszych szkodliwych czynników należy wymienić: wysokie stężenie dwutlenku węgla, tlenek węgla, pyły zawieszone PM2.5 i PM10, ozon, ołów, dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, a także związki pochodzenia organicznego: lotne związki organiczne (ang. Volatile Organic Compounds – VOC), takie jak np. benzen i formaldehyd oraz bakterie, wirusy i grzyby[2]. Negatywne skutki oddziaływania zanieczyszczeń na organizm różnią się intensywnością i uciążliwością. Podstawowe dolegliwości to podrażnienia gardła, oczu, nosa, czy bóle głowy. Objawy te są symptomami tak zwanego Syndromu Chorego Budynku (and. Sick Building Syndrome – SBS). Poważniejsze obejmują schorzenia górnych dróg oddechowych, alergie, nasilenie wymienionych objawów, a nawet rozwój astmy. W skrajnych przypadkach długotrwałego oddziaływania na organizm, mogą wręcz prowadzić do trwałego uszczerbku na zdrowiu. Objawy Syndromu Chorego Budynku nie tylko przyczyniają się do pogorszenia efektywności pracowników w biurze, ale także prowadzą do zwiększonej absencji chorobowej, co jeszcze bardziej obniża produktywność[3]. Z punktu widzenia zarządzania firmami, obniżona produktywność i większa liczba zwolnień lekarskich pracowników przekładają się na realne zwiększenie kosztów prowadzenia działalności.

Zielone strategie w biurach: wskazówki projektowe

Dużą wagę do zapewnienia użytkownikom zdrowego środowiska pracy przykładają systemy certyfikacji ekologicznej budynków, takie jak LEED, BREEAM czy WELL. Wśród kryteriów tych systemów zawarto wiele praktycznych zaleceń, które budynki powinny spełniać na etapie projektowania, wykonawstwa  i użytkowania. Wymagania te mogą być drogowskazem, nawet w przypadku budynków i biur, które nie aspirują do uzyskania certyfikatu. Działania mające na celu zapewnienie właściwej jakości powietrza  w budynkach obejmują dwa podstawowe podejścia: eliminację źródeł zanieczyszczeń oraz właściwą wentylację.

Eliminacja zanieczyszczeń

Zanieczyszczenia powietrza wewnętrznego pochodzą zarówno z powietrza zewnętrznego, jak   i z wnętrza budynku. W zależności od ich źródła należy z nimi walczyć w różny sposób[4].

Jakość powietrza w budynku w oczywisty sposób zależy od jego lokalizacji. Będzie gorsza w budynku zlokalizowanym na obszarze przemysłowym o gęstej zabudowie i ruchu samochodowym o dużym natężeniu. W takiej sytuacji ilość zanieczyszczeń może być ograniczana przez właściwe umiejscowienie czerpni powietrza systemu wentylacji mechanicznej i odpowiednie filtry powietrza zastosowane w centralach wentylacyjnych. Aby ograniczyć dostawanie się pyłów do wnętrza budynku wraz  z użytkownikami, stosuje się maty wejściowe, drzwi obrotowe lub drzwi podwójne z przedsionkiem.  W zielonych budynkach musi obowiązywać całkowity zakaz palenia. Wspomniane systemy certyfikacji budynków zwracają uwagę nawet na czyszczenie mebli i wnętrza budynku przy użyciu ekologicznych preparatów w celu ograniczenia patogenów i alergenów rozwijających się w kurzu i brudzie. Konieczne jest ograniczenie wykorzystania niskiej jakości materiałów wykończeniowych, takich jak: farby, lakiery, powłoki, wykończenia podłóg i sufitów, kompozyty drewniane, meble, czy też izolacje termiczne, będących źródłem emisji szkodliwych lotnych związków organicznych.

Na późniejszą jakość powietrza w budynku wpływ ma już sposób prowadzenia prac budowlanych  w czasie jego wznoszenia i prowadzenia prac wykończeniowych. Systemy certyfikacji postulują stosowanie restrykcyjnych zasad obejmujących przykładowo zabezpieczenie składowanych materiałów budowlanych przed wilgocią, czy zakaz używania docelowych central wentylacyjnych w trakcie budowy, kiedy poziom zanieczyszczeń jest tak wysoki, że może trwale wpłynąć na czystość całego systemu wentylacji mechanicznej.

Na chłodnicach w urządzeniach chłodniczych można zamontować lampy UV w celu zapobiegania rozwojowi pleśni z wykraplającej się tam wilgoci.

Wentylacja

System wentylacji musi dostarczać do wnętrza budynku odpowiednią ilość powietrza świeżego zapewniającego tlen dla użytkowników przebywających w pomieszczeniach, musi też skutecznie usuwać gromadzące się w powietrzu wewnętrznym zanieczyszczenia. Spełnienie tych warunków można zagwarantować poprzez zainstalowanie na centralach wentylacyjnych obsługujących budynek urządzeń pomiarowych z możliwością pomiaru minimalnych ilości powietrza zewnętrznego, generujących alarm w przypadku przekroczeń. Należy rozważyć dostarczanie do budynku ilości powietrza większych, niż minimum wymagane przepisami, jednak w rozsądnych granicach, z uwagi na zwiększone zużycie energii elektrycznej przez przewymiarowane systemy wentylacyjne. Badania potwierdzają zwiększenie, w pewnych zakresach, produktywności pracowników o pół procenta przy zwiększaniu ilości świeżego powietrza nawiewanego o każde 10 metrów sześciennych na osobę na godzinę. Zalecane jest zapewnienie wyciągu powietrza z pomieszczeń, w których mogą się gromadzić szkodliwe gazy lub chemikalia (np. garaże, pralnie, laboratoria, warsztaty, pomieszczenia drukarek lub ksero itp.) oraz zapewnienie podciśnienia w stosunku do przyległych pomieszczeń. Dla każdego z tych pomieszczeń zalecane są drzwi z samozamykaczem, przegrody od stropu do stropu i pełny sufit.

Można stosować monitoring stężenia CO2 we wszystkich pomieszczeniach o zagęszczeniu powyżej 25 osób na 93 m2. Czujniki CO2 muszą być umieszczone na wysokości 900 do 1800 mm nad podłogą  i generować alarm widoczny i słyszalny dla użytkownika lub komunikat do systemu zarządzania budynkiem w przypadku, gdy stężenie przekroczy wartości progowe o więcej niż 10%. Wraz z postępem cywilizacji wciąż pogarsza się jakość powietrza, którym oddychamy, dlatego niezwykle ważne jest rozwijanie świadomości ekologicznej wśród właścicieli budynków, inwestorów, deweloperów  i najemców, co z pewnością przełoży się najlepszą jakość całych budynków i ich środowiska wewnętrznego.

Materiał pochodzi z Raportu Polskiego Stowarzyszenia Budownictwa Ekologicznego PLGBC
Zdrowe zielone biura, 2018 r.

www.plgbc.org.pl
www.facebook.com/PolishGreenBuildingCouncil

[1] Mayer S., Pagel M. (2017). Fresh Air Eases Work - The Effect of Air Quality on Individual Investor Activity, The National Bureau of Economic Research.

[2] International Well Building Institute (2017). WELL Building Standard v1.

[3] Skopek S., Best B. (2017). SMART Green + Productive Workplace.

[4] Skopek S., Best B. (2017). SMART Green + Productive Workplace.